31 Mart yerel seçimlerin üzerinden bir ay geçti. Bir aydır yaptığım ziyaretlerde seçim sonuçları ile ilgili en çok konuşulan şeyler, seçim sonuçlarından ziyade seçimin sonuçlarını etkileyen faktörlerin konuşulduğunu tespit ettim.
Büyük bir çoğunluğun yorumu seçimi emeklilerin etkilediği konusunda idi. Fakat bence bu tek başına yapılan çıkarım doğru değilmiş gibi geliyor.
Bir sonucu etkileyen aslında birçok parametreler vardır. Emekliler bir etken kümesinden ziyade sonucu etkileyen küme içinde bir elaman olarak yer aldılar ve emeklilerin durumu seçim sonuçlarının ortaya çıkmasında bir etki oldu. Ama onlarında içinde yer aldığı kümenin adı aslında Hükümetin uyguladığı ekonomik politikalar oldu.
Hükümetin ekonomik politikalarının uzun yıllardır Makro yani üst düzey ve uzun vade yatırımları üzerinde olması, Arada mikro yani günlük hayatta rahatlatma politikalarına yer verememesi başta emekli, ücretlilerin günlük hayatlarını çok olumsuz etkilemesine sebep oldu. Sonuçta günlük para döngüsü hızının yüksek olmasına hayatını bağlamış olan Esnafın yaşamlarını tabiri caizse alt üst etti. İşletmelerini ayakta tutamaz oldular. Piyasanın ödeme dengesini bozdular. Çünkü satışları düştü. Satışlar düşünce hayatta kalabilmek için önce elaman çıkarmaya veya elaman almamaya başladılar. Bu süreçte var olan birikimlerini harcadılar.
Pandemi, sonrası kiralardaki yüksek artışlarla mücadele etmek zorunda kaldılar. Asgari ücretin artması, SGK giderlerinin yükselmesi, üretim maliyetlerinin artması ve bu artışları tam olarak fiyatlarına yansıtamamalarına rağmen hükümetin sıkı para politikalarını sadece çalışan ve emekliler üzerinden yürütmesi nedeni ile satışlarının düşmesi, esnafın giderlerini karşılayamamasına sebep verdi. Birde bunun üstüne esnafın temincilerinin verdikleri malların ödemelerini zamanında alamamaları, üstüne birde bazı işletmelerden tamamını alamamaları temincileri de olumsuz etkiledi. Esnafın hayatta kalabilmek için yaptığı elamanları işten çıkararak giderleri dengelemeye çalışmalarına sebep verdi. Sonuç; Yeni işsizler, Piyasaya giren paranın azalması ve ekonomik durgunluk.
Her seçmenin günlük hayatta hükümetlerden aldığı iki önemli hizmet vardır. Sağlık ve eğitim hizmeti. İki hizmetinde son yıllarda vatandaşların beklentilerini karşılar olmaması seçimi etkileyen en önemli etkilerden de birisidir.
Bunlar sadece seçim sonuçlarını etkileyen ekonomi kümesinin elamanları. Birde siya partiler kümesi var. Uzun yılardır yerelde adayların değil, genel merkezlerin yarıştığı seçimler yaşadığımız hepimizin malumudur.
İktidara ait olan kümenin elemanları ve birde muhalefete ait olan kümenin elamanları var.
Seçim sonuçlarına göre bir başarı elde etmiş olan Muhalefetin kümesinin içinde, bir arya geleme kültürünün oluşması, hükümetin Makroekonomik uygulamalarından olumsuz etkilenen kesimlerin sorunlarının sesi olabilmeyi başarmaları bu kümenin en baş elemanları oldu. Büyük mitingler yerine neredeyse belde mitinglerine varan toplantılar düzenlemeleri seçmenin yorucu, masraflı büyük mitingler yerine daha az masraflı genel başkanları seçmenin daha yorulmadan dinlemelerine ve ikna olmalarına imkân sağladı. Televizyonlardaki açık oturumlara hükümetin şövalye, siparişçi yazarlarına karşı, Gölge kabine bakanları ve milletvekilleri ile katılarak konuşulanların partilerinin taahhüttü olduğu konusunda seçmene garanti verebildiler.
İktidar kümesinde seçim sonuçlarını etkileyen kümenin elamanları içinde, az evvel söylediğim gibi sıkı para politikalardan sadece emekli, çalışan ve esnafın olumsuz etkilenmesi ve bu süreçte makroekonomik uygulamalara hiç ara vermemek ve mikro yani günlük ekonomik hayatı arada bir canlandırmamak en önemli küme içindeki elaman oldu.
Şövalye yazarlarla iktidarı savunmaya çalışırken bu yazarların çok basit iktidar savunmaları ve muhalefeti birkaç şablonla eleştirmeleri ve hep ayni şeyleri duyan seçmende bu ithamların ilk etkilerini kaybetmesi, Bakanların ve milletvekillerinin muhalefet milletvekilleri ile açık oturumlara çıkmaması, yanı sıra genel başkanlar düzeyinde açık oturumların olmamasını saya biliriz.
İktidarın seçim sonuçlarını etkileyen kümenin önemli elamanlarından biriside iktidar partisi sayesinde atanmış ve seçilmiş olanların iktidardan aldıkları bu makamları tam anlamı ile halkla iç içe, daha etkili ve daha zaman kavramından uzak, hizmet aşkı ve iktidara olan borçlarını ödemek yerine makamlarının keyfini sürmeye çalıştılar. İktidarın ilk iki dönemindeki Parti yönetimlerin başarılarını kullandılar, üstüne bir şey koymadan tabiri caizse ilk iki dönemin mirasını hızla tükettiler.
CHP nin bir zamanlar yaptığı en büyük hataya kendileri düştüler. Kendi arka bahçeleri olan sivil toplum örgütlerinin dışındaki sivil toplum örgütlerini bilinci olarak yok olarak gördüler. Seçmenden uzak kendi seçmeni ile görüşmenin dışına çıkamadılar. Toplumun saygı duyduğu gerçek kanaat önderlerini ziyaret edip şehir için beyin fırtınası yapma yerine, yeni kanaat önderleri oluşturmaya çalışmaları sonucunda şehir ve ülke iletişimi kesilmiş oldu. Zaten ülkemizde ve şehirlerimizde az olan sosyal sermaye yok olma noktasına geldi.
İl başkanları ve iktidardan güç alan memur sendikaları, Çalışkan akıllı, sorunları yerinde ve maliyetsiz, elinde ekibi ile çözecek olan, siyasi görüşü ne olursa olsun çalışan yöneticiler yerine liyakatsiz kişileri icraatların başına getirdiler. Bu durum ortanın sağında bulunan seçmenin iktidar partisinden uzaklaşmasına ve muhalefete emanet oylar vermesine sebep oldu. İşte bu nedenle ister emekli, ücretli, esnaf, sanayici, çiftçi olsun ortanın sağında olan seçmenin oyları seçim sonuçlarını en çok etkileyen kesim oldu.
Benim bir aydır seçim sonuçlarını etkileyen faktörler konusunda konuştuğum değerli insanlardan aldığım ve kendimce bulduğum şeyler bunlar. Sizde kendi görüşlerinizi yorum kısmına yazarsanız sevinirim.
Saygılarımla. A. Tufan Güven.
